ژمارا ئاکنجیان ل هەردوو قەزایێن دهوک و سێمێلێ ٧٣٢،٥٥٤ کەسن، ژ وان ژی ١٢،٤٨٧ ئاوارە و پەنابەرن.
ئاکنجیێن قەزایێن سێمێل و دهوکێ د دەمژمێرەکێ دا ٣٠ تەنێن بەرمایکان بەرهەمدئینن و ٨٩٪ یا بەرمایکان ل جهێن گلێشی یێن ڤەکری دمینن کو ئەڤەژی دبیتە ئەگەرێ پیسبوونا هەوا و ئاخ و ئاڤا دبن ئەردی ڤە. سەرەرای هندێ ژی مەترسیێ لسەر تەندروستیا مروڤێن ئاکنجیێن دەوروبەر دروست دکەتن. بەرمایکێن هشک یێ باژێرڤانیێ ژ لایێ کومپانیا ئەرتوش ڤە ژ باژێرڤانیان ڤە دهێتە کومکرن و ڤەگوهاستن، بەلێ ل کارگەها کواشێ و جهێ ڤەشارتن و جهێن ڤەکری دا دهێتە چارەکرن.
حکومەتا خوجهی یا دهوکێ ئاستەنگ دگەل شێوازێن نەگونجای یێن ئیدارەکرنا بەرمایکان هەبوون و رووبەرووی چەندین ئاریشێن گرێدای بەرمایکێن هشك بووینە ل پارێزگەها دهوکێ. هەر ژبەر هندێ دەما ل سالا ٢٠٢٠ێ MASAR-VNG یا نیڤدەولەتی دخواست دگەل رێڤەبەریا گشتییا باژێرڤانیان و وەزارەتا شارەوانی و گەشتوگوزارێ ل حکومەتا هەرێما کوردستانێ رووبرووی ڤان ئاستەنگان ببن، پێنگاڤا ئێکێ هەلسەنگاندنا کرداری یا ئیدارەکرنا گلێشێ هشک بوو ل ڤان هەردوو قەزایان ئەڤە ژی ب پشتەڤانیا پروگرامێ مەسار. پێشنیارێن سەرەکی یێن پروگرامێ مەسار گوهرینا پلانا کومکرنا گلێشێ بوو ژ کومکرنا بەرمایکێن تێکەل بو جوداکرنا کومکرنا بەرمایکان د دوو تەنەکان دا ئەوژی هشک و تەڕ. ئەڤە چەندە هاریکاربوو بو:
- پێشڤەبرنا ئیدارەکرنا بەرمایکێن رەق یێن باژێرڤانیێ ل پارێزگەها دهوکێ؛
- زێدەکرنا کارتێکرن و کاریگەریا کارگەها جوداکرنا بەرمایکان ل کواشێ؛
بۆ ژێکجوداکرنا گلێشی، روونشتنێن هووشیاریێ هاتنە ئەنجامدان داکو خەلک کەرستێن هشک و تەڕ ژێک جوداکەت. دیسان، باشترکرنا بیروکا 3Rs (کێمکرن، دوبارە بکارئینان، ریسایکلین) د کومەلگەهان دا ب رێکا جێبەجێکرنا تەکنیکێن جێواز.
ئەڤە بو ئەگەرێ شێوازەکێ بەردەوامتر یێ ئیدارەکرنا گلێشێ هشک ل پارێزگەها دهوکێ
نوکە خەلکی ئاگەهیەکا پتر یا لسەر جوداکرنا گلێشی هەی، ب دانا سەلکا دوویێ ب وی خەلکی. هەردیسان وان ئاگەهیەکا پتر یا ل سەر کێمکرن، دوبارە بکارئینان، ریسایکلین یا گلێشی ژی هەیە داکو ببیتە بار سڤکیەک یا کومکرنا گلێشی و باشترکرنا رەوشا ژینگەهێ ل ڤان هەردوو قەزایان.